Có phải bạn đã quyết định lựa chọn hành trình tự do nhưng còn băn khoăn về KINH NGHIỆM?
Rồi bạn mắc kẹt giữa thế khó: khách hàng yêu cầu kinh nghiệm trong khi không làm thì kinh nghiệm ở-đâu-ra?
Nếu bạn đã và đang loay hoay tìm cách xoay xở hay chật vật tìm một “lối thoát” thì bài viết hôm nay dành cho bạn.
Bạn có thể tự tạo kinh nghiệm cho chính mình
Kể bạn nghe câu chuyện của đạo diễn Lý An, người đạo diễn xuất sắc kiếm về 1.6 tỷ đô box-office, thắng 3 trong 9 đề cử Oscar, thắng Sư tử vàng tại Liên hoan phim Venice 2 lần, và Gấu Vàng Liên hoan phim Berlin 2 lần. Thú vị là ông cũng bắt đầu bằng việc chuẩn bị “dự án mẫu”.
Năm 25 tuổi, Lý An qua Mỹ học Cử nhân Sân khấu tại Đại học Illinois. Tại đây, ông đạt nhiều giải thưởng cho phim ngắn “Shades of the Lake” và phim dài tốt nghiệp 43 phút “Fine Line” nhưng vì không tìm được công việc nào nên ông đành quay về Đài Loan.
6 năm sau đó, ông ở nhà làm nội trợ và tiếp tục đọc sách, xem phim, viết kịch bản mẫu.
Hàng trăm kịch bản liên tục bị từ chối cho tới năm 1990, khi Lý An 37 tuổi, 2 kịch bản “Pushing Hands” và “The Wedding Banquet” của ông lần lượt thắng giải nhất, nhì ở một cuộc thi biên kịch lớn trong nước. “Pushing Hands” còn thuyết phục được nhà đầu tư vào năm 1991, từ đó mở ra rất nhiều cơ hội để Lý An trở thành đạo diễn danh tiếng như bây giờ.
Bạn thử nghĩ xem, nếu Lý An không tự tạo kinh nghiệm cho mình thông qua kịch bản mẫu thì lấy gì để thuyết phục ban giám khảo hay nhà đầu tư?
Chưa đi làm không đồng nghĩa với việc không-có-kinh-nghiệm
Kể bạn nghe, tôi làm tự do “nhỏ lẻ và tự phát” từ năm 2 đại học. Ở thời điểm này, tôi thậm chí chẳng biết Content là gì. Để bắt đầu, tôi chọn đi thực tập không lương và chính những dự án không lương ấy giúp tôi có kinh nghiệm. Nhờ kinh nghiệm thể hiện qua bài viết mẫu, tôi nhận được các Job nhỏ khác để thực hành.
Kinh nghiệm nhỏ nuôi kinh nghiệm lớn, dự án 1 nuôi dự án 2, 3, 4… Kết thúc giai đoạn “khởi động”, tôi có background 2 năm kinh nghiệm viết bài chuẩn SEO để tiếp tục chặng “tăng tốc” cho sự nghiệp viết lách.
Một thời gian khá lâu sau đó, tôi một lần nữa nắm bắt cơ hội trở thành nhân viên Content cho một công ty thiết kế – xây dựng nhờ kinh nghiệm tự tạo. Tôi đã chuẩn bị các bài viết mẫu liên quan đến nhà cửa, nội thất để chứng minh năng lực. Tôi nhận ra: công ty không quá quan tâm chuyện bài mẫu viết cho công ty nào, để làm gì, họ quan tâm nhiều hơn đến những gì tôi thể hiện thông qua đó.
Khi lựa chọn trở thành cây viết tự do chuyên nghiệp, tôi cũng bắt đầu với kinh nghiệm tự tạo. Tôi viết blog, viết bài mẫu, viết cho người quen… và thực hành đủ nhiều để tự tin hơn vào bản thân.
Hiện tại, sau nhiều năm hành nghề bền bỉ, trải qua nhiều cung bậc cảm xúc của việc ế khách – có khách – có khách đều, tôi tự tin chia sẻ với bạn, một người mới chưa có kinh nghiệm: bạn có thể tự tạo kinh nghiệm để bắt đầu hành trình này.
Tạo kinh nghiệm như thế nào?
1/ Làm miễn phí
Sự thật là khách hàng thường đặt ra yêu cầu về kinh nghiệm với người cộng tác trả phí. Riêng cộng tác miễn phí, họ linh động hơn. Lúc này, bạn cần xác định: tiền quan trọng hay kinh nghiệm quan trọng?
Dĩ nhiên, bạn không nên kéo dài tình trạng làm miễn phí, nó khiến bạn mệt mỏi và nản chí. Nhưng là người mới, bạn nên cân nhắc một giai đoạn ngắn “lấy công làm lời”. Thử nghĩ xem, sau 3 – 6 tháng làm việc ở một công ty nào đó, bạn có rất nhiều thứ để chia sẻ, có nhiều dự án mẫu để “show”, để deal giá với khách hàng. Tuyệt chứ?
Lưu ý: Bạn đừng quên nhờ khách hàng đánh giá về những đầu việc bạn hoàn thành hoặc cách làm việc của bạn. Đây sẽ là bằng chứng xã hội quan trọng cho hành trình làm tự do về sau (đăng tải trên social, website để thuyết phục khách hàng mới).
Feedback từ khách hàng cũ (miễn phí hay có phí) đều hỗ trợ bạn thuyết phục khách hàng ở giai đoạn đầu chập chững vào nghề
2/ Bắt đầu với người thân, người quen
Hầu hết người làm tự do khi mới bắt đầu đều có khách hàng là người thân, người quen. Không loại trừ khả năng “ép giá” hay làm miễn phí nhưng không sao cả, mục tiêu lúc này của bạn là làm để có kinh nghiệm. Hãy bắt đầu kiểm tra xem trong vòng kết nối hiện tại có ai là khách hàng hoặc có thể giới thiệu khách hàng cho bạn không nhé.
Làm vừa đủ để có kinh nghiệm, đừng làm bản thân mệt mỏi vì làm không công quá lâu
Lưu ý: Chọn dự án phù hợp với định hướng phát triển lâu dài và tự giới hạn thời gian làm với người thân, người quen là trong bao lâu. Tránh trường hợp bị “mắc kẹt” giữa một mớ bòng bong mà không biết giải quyết như thế nào. Làm tiếp thì không có thời gian, dừng thì ngại ảnh hưởng tình cảm.
Bạn có thể thay đổi cách đặt vấn đề: “Chị ơi, 3 tháng tới em sẽ phụ trách viết nội dung cho các dự án của công ty chị, đổi lại, chị hướng dẫn thêm cho em và sau khi kết thúc 3 tháng, chị “phê” cho em mấy dòng như chứng nhận “đã tốt nghiệp” nhen chị”.
Bạn có thể quan tâm: 6 Cách tìm kiếm khách hàng có thể áp dụng ngay dành cho Freelancer mới vào nghề
3/ Viết Blog
Một cách khác để bạn tự tạo kinh nghiệm cho mình là viết Blog. Blog không chỉ là kênh giúp bạn xây dựng thương hiệu cá nhân về lâu dài mà còn là Portfolio để bạn chứng minh năng lực. Thời gian đầu, để tăng tính chuyên nghiệp và thể hiện bản thân là một cây viết có kinh nghiệm, tôi đã viết một số bài viết thuộc ngách Kiến trúc – Nội thất và đăng tải trên blog cá nhân. Bạn biết không, tôi có khách hàng, cũng mở ra cơ hội để tôi cộng tác với các tạp chí chuyên ngành về sau.
Nhiều học viên khác của tôi cũng chọn Blog để thể hiện năng lực, kinh nghiệm viết nội dung. Kết quả thu được rất khả quan, thậm chí có bạn (tay ngang trái ngành) còn thuận lợi trở thành nhân viên chính thức nhờ Blog đi sâu vào ngách.
Viết Blog còn hỗ trợ xây dựng thương hiệu cá nhân, là công cụ giúp bạn kiếm tiền thụ động (nếu biết cách)
Lưu ý khi tự tạo kinh nghiệm qua Blog:
Blog không phải là một cuốn Nhật ký cá nhân nhiều chủ đề, trên đó chia sẻ đủ cảm xúc về cuộc sống, gia đình, các mối quan hệ… Hãy tập trung vào ngách (lĩnh vực, thể loại, công việc) bạn chọn.
4/ Chuẩn bị dự án mẫu
Đây là một việc có chủ đích và được nhiều người làm tự do áp dụng thành công. Nghĩa là khi bạn đã khoanh vùng được đối tượng khách hàng, bạn sẽ chủ động nghiên cứu về họ, về công việc họ làm để chuẩn bị dự án mẫu.
Ví dụ, bạn muốn ứng tuyển vào vị trí cộng tác viên thiết kế, bạn thử nghiên cứu xem khách hàng thích phong cách, màu sắc… như thế nào. Bạn muốn ứng tuyển vào vị trí viết nội dung cho website, bạn thử nghiên cứu xem thể loại nào được ưu tiên, văn phong như thế nào sẽ được ưu ái. Sau đó, bạn bắt tay vào việc chuẩn bị dự án mẫu và gửi đến họ. Cơ hội dành cho bạn lớn hơn rất nhiều.
Như ở phần đầu bài viết tôi đã chia sẻ, khách hàng sẽ không quá quan tâm dự án đó có thực hay không (đương nhiên tôi khuyên bạn nên chia sẻ điều này với khách hàng), họ quan tâm hơn về mức độ phù hợp và khả năng đóng góp của bạn cho sự phát triển của họ.
Trình bày dự án mẫu trực quan, rõ ràng, dễ đọc, dễ check
Lưu ý:
- Dự án mẫu được thực hiện dựa trên quá trình nghiên cứu khách hàng tiềm năng của bạn, không phải tổng hợp lại hàng trăm bài viết lớn nhỏ từ trước đến giờ của bạn. Tốt nhất là có 1-3 bài viết dành riêng cho khách hàng và đính kèm thêm 5-7 bài viết khác cùng ngành nghề, lĩnh vực (bài viết sẵn có).
- Đừng gửi nội dung email cho khách hàng tiềm năng kiểu: “Chào anh/chị… dưới đây là một số bài viết đính kèm em từng thực hiện, anh chị click vào để đọc nhé ạ”. Bạn nên gửi email đề xuất cộng tác đính kèm File bài viết mẫu được trình bày rõ ràng, đẹp mắt.
Bên trong File trình bày như một mini-ebook với Giới thiệu ngắn về bản thân, mục lục các bài viết mẫu phân theo thể loại (bài chuẩn SEO, bài dự án, bài social…); mỗi bài viết sẽ có trích đoạn ngắn để khách hàng dễ dàng lướt đọc và link đọc nội dung đầy đủ nếu họ quan tâm.
Tới đây, bạn “dễ thở” hơn chưa? Thử chọn 1 hoặc cả 4 cách để tự tạo kinh nghiệm cho mình xem sao nhé. Chúc bạn xóa tan những rào cản, nghi ngại về câu chuyện kinh nghiệm để bắt đầu hành trình tự do thú vị của riêng mình.
Nếu bạn cần định hướng trên hành trình xây dựng sự nghiệp tự do, đặt lịch 1:1 chuyện trò cùng tôi! Tôi tin rằng, kinh nghiệm thực tế thu nạp được trong nhiều năm qua của tôi sẽ giúp bạn mở đường.
